(на русском — https://miaban.ru/themes/gen-in-azer/forum_aga/, in English  )

Գաղտնիք չէ, որ Հայաստանի արտաքին քաղաքականությունը, բավականին երկար տարիների ընթացքում տարբերվել է համեմատաբար սպասողական, պաշտպանական, պատասխան ռեճիմի ոճով։

Ակնհայտ է ընթացիկ սպասողական, պաշտպանողական ոճից անցում կատարել հարձակողական ռազմավարությանը: Ադրբեջանի նկատմամբ ռազմավարության հիմքում պետք է լինի այդ թշնամու  միանշանակ, մշտական գնահատումը որապս ագրեսորի, ֆաշիստական, ցեղասպանական, մարդկության դեմ ատելության քաղաքականությունը: Ադրբեջանը միջազգային իսլամական ահաբեկչության հիմնադիրն է, ըստ էության, եղել և մնում է առաջին «իսլամական պետությունը», նախորդը նրա, ում դեմ համաշխարհային հանրությունը պայքարում է այսօր:

Մեր դիրքերի հանձնումը սկսվում է Ադրբեջանում Հայոց ցեղասպանության փաստի մասին զիջումներից և լռությունից։ Այս տարի լրանում է Ադրբեջանից առաջին հայերի Չարդախլու գյուղից որը հանդիսանում է մեր փառահեղ մարշալների և Մեծ Հայրենասիրական պատերազմի հերոսների հայրենիքը, տեղահանման 30 տարին։ Չարդախլուից առաջին ընտանիքների տեղահանումից մի քանի ամիս անց տեղի ունացավ Սումգաիթը։ Ցավոք, 30-ամյակի այս ամսաթիվը մեր արտաքին քաղաքականության օրացույցում տեղ չունի: Շուտով տարին կավարտվի, և այդ իրադարձության մասին ոչ մի խոսք չկա։

Մինչդեռ անհրաժեշտ է չնսեմացնել այդ թեման, այլ ճշգրիտ ներկայացնել Ադրբեջանում հայերի ցեղասպանության փաստերը։ Խոսքը ոչ միայն Սումգայիթի, Բաքվի, Մարաղայի մասին է, դրանք Ցեղասպանության գագաթնակետն են։ Ցեղասպանության քաղաքականությունը Ադրբեջանում եղել է հենց առաջին օրվանից և երբեք չի դադարել, փոփոխելով իր ձեւերը։

Օրինակ, Մեծ Հայրենական Պատերազմի ժամանակ Բաքվի ղեկավարության կողմից իրականացվում էր գաղտնի ցեղասպանության քաղաքականություն՝ ռազմաճակատ ուղարկվող հայերի և այլ ազգերի ներկայացուցիչներին մի քանի անգամ շատ էին ուղարկում, քան իրենց որդիներին։

Այսպես, Արցախից ճակատ է մեկնել յուրաքանչյուր երրորդը։ Իսկ թուրքերից, յուրաքանչյուր 18-ը, մասնավորապես Ադրբեանից, յուրաքանչյուր ընդամենը 30-ը։  Մեծ Հայրենական Պատերազմի տարիներին ադրբեջանացիների կորուստների տեսակարար կշիռը ամենանվազագույնն էին այլ ազգերի միջև։

Ամենամեծ կուրոստնորն ունեցել են Արցախի հայերը, համարյա ազգաբնակչության կեսը։ Արցախը Երկրորդ Աշխարհամարտի տարիներին «ռեկորդակին» է բազմաթիվ ցուցանիշներով /Հերոսներ, գեներալներ, մեդալակիրներ և այլն/ — նախկին ԽՍՀՄ-ի բոլոր տարածքների համեմատ։  Նախկին ԽՍՀՄ-ի 12 հանրապետություններից ոչ մեկը մարշալ չեն տվել, իսկ փոքրիկը տվել է `մի քանիսը:

Չարդախլու լեգենդար գյուղը «ամենա-ռեկորդակիրն» է Արցախում։ Միեւնույն ժամանակ, մենք ինքներս ենք լռում ենք այս գյուղի հետ կապված ոճրագործության 30-ամյակի մասին։ Ահա և մեր արտաքին քաղաքականության արդյունքը, չէ որ, հենց դրանից է ստեղծվում տեղեկատվական քաղաքականությունը։ Այն մասին, որ Արցախը ռեկորդակիր է Մեծ Հայրենական Պատերազմի ժամանակ, չգիտի Ռուսաստանում 150 մլն աղգբնակչությունից բացարջակապես ոչ մեկը, ոչ մի ղեկավար։ Առավել ևս, չգիտեն Բաքվի ցեղասպանական քաղաքականության մասին Մեծ Հայրենական Պատերազմի  ժամանակ։

Ինչքա՞ն ժամանակ մենք պետք է թույլ տանք հավասարության նշան դնել մեր ու ֆաշիստ թշնամու միջև, թույլ տալ այսպիսի անտարբերություն, անգործություն և տեղեկատվական դանդաղկոտություն։ Ի դեպ, չենք ամաչում, որ Ադրբեջանում հանցագործության զոհերի հիշատակի օրը Հայաստանում նշվում է Սումգայիթի Հոլոքոստից միայն 17!!! տարի անց․․․ Չնայած այն փաստին, որ տասնյակ հասարակական գործիչներ տասնյակ տարիներով գրել են դրա մասին, թեման լռությամբ է մատնվում  և իրականում շոշափվում է միայն լրագրության ոլորտում։ Անհրաժեշտ է իրավական գնահատական, որը չկա։ Ադրբեջանում Հայոց ցեղասպանության փաստը ճանաչելու վերաբերյալ Հայաստանի խորհրդարանին բազմաթիվ կոչերը մնացին  անպատասխան։

Հայաստանի ղեկավարության հենց այսպիսի քաղաքականության արդյունքն է, որ  հասարակության քաղաքացիական ակտիվացման գագաթնակետը Թուրքիայում Հայոց ցեղասպանության հարցի վերաբերյալ  տեղի ունեցավ նիայն 50 տարի անց։

Հայոց ցեղասպանությունը երկու թուրքական երկրներում, Թուրքիայում և Ադրբեջանում միասնական և կապված պրոցես է։ Իսկ ցեղասպանության ժխտումը և լռությունը նպաստում է թշնամու շարունակվող ցեղասպանական քաղաքականությանը։

Կոչ ենք անում աջակցել 18.01.2017 Հռչակագրի հեցինակների խմբի նախաձեռնությանը և ստեղծել աշխատանքային խումբ

— այս թեմայի մշակման,

— այս թեմայով հատուկ կոնֆերանս հրավիրելու,

— համապատասխան օրինագծի գործնական առաջխաղացման համար։

Ադրբեջանում Հայոց Ցեղասպանության փաստի ճանաչումը հանդիսանում է Հայաստանի արտաքին քաղաքականության նոր հարձակվողական ոճին անցման ամենակարեւոր քայլը:

Վահան Բաբախանյան

18.09.2017